Tweet
Gò Cỏ – Chạm vào hơi thở ngàn xưa bên biển Sa Huỳnh
Chỉ tình cờ nhìn thấy cái tên làng Gò Cỏ trên bản đồ du lịch tỉnh Quảng Ngãi, tôi đã bị thôi thúc một cách khó giải thích. Cái tên nghe vừa mộc mạc vừa gợi sự tò mò. Vậy là nhân dịp tuần nghỉ vừa rồi, cả nhà quyết định tìm đến, để rồi chuyến đi này trở thành một trải nghiệm đặc biệt, in sâu trong ký ức.
Hành trình tìm đến ngôi làng bên gành đá cổ
Xe chúng tôi phải dừng ngoài làng. Từ đó, kéo hành lý đi bộ khoảng 200 mét mới vào đến nơi. Con đường làng nhỏ, uốn lượn, giữa cái nắng chói chang của mùa hè miền Trung, mồ hôi nhanh chóng rịn trên trán. Gió từ biển thổi vào, mang theo chút mằn mặn, nhưng vẫn không át được cái nóng gay gắt.
Vừa qua mấy khúc quanh, những mái nhà tranh vách đất dần hiện ra. Nội thất đơn sơ: giường tre, tủ gỗ, bàn ghế mộc mạc. Không có điều hòa, chỉ vài chiếc quạt máy cũ, gió thổi vừa đủ xua đi sự oi ả. Thoạt đầu, tôi thoáng nghĩ: “Liệu mình có chịu được mấy ngày ở đây không?”. Nhưng rồi nụ cười hiền của bà Bùi Thị Sen – thành viên Hội Bài chòi làng Gò Cỏ – xua tan mọi băn khoăn.
Bà mời chúng tôi ly nước rong biển mát lạnh, hương biển thoang thoảng, vừa uống vừa nghe bà kể chuyện về làng.
Làng Gò Cỏ – nơi văn hóa Sa Huỳnh và Chăm Pa giao hòa
Bà Sen nói, làng Gò Cỏ thuộc tổ dân phố Long Thạnh 2, nằm trên đồi núi đá sát biển, thuộc phường Sa Huỳnh, tỉnh Quảng Ngãi. Làng rộng khoảng 105 ha, hơn 80 hộ dân sinh sống. Đây là một phần trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt văn hóa Sa Huỳnh – nền văn hóa có từ 2.000 - 3.000 năm trước.
Đặc biệt, làng vẫn lưu giữ nhiều dấu tích của người Chăm Pa cổ: nền tháp, đường đá cổ, mương thủy lợi, cầu đá… tất cả vẫn nguyên vẹn, như những trang sách lịch sử mở giữa đời thực.
Người dân ở đây chủ yếu làm nghề đánh bắt, trồng trọt trên những mảnh đất nhỏ len giữa đá. Một vài gia đình chuyển sang làm du lịch cộng đồng từ năm 2019, nhưng chỉ những hộ có ít nhất 3 đời sinh sống tại làng mới được tham gia, để đảm bảo “tinh thần” và câu chuyện làng được giữ đúng chất.
Nhịp sống bình yên – không khói bụi, không ồn ào
Ở Gò Cỏ, xe máy cũng ít, ô tô thì không vào được. Đường làng hẹp, dốc, quanh co. Mọi di chuyển đều đi bộ. Không khí trong lành, không tiếng còi xe, chỉ nghe tiếng gió biển và tiếng lá xào xạc. Nhà nào cũng có wifi, nhưng mọi người ít khi cắm mặt vào điện thoại.
Người dân hiền lành, chất phác, sẵn sàng trò chuyện, chia sẻ mọi thứ từ cách trồng rau đến cách làm mứt rong biển.
Bữa ăn đậm chất “có gì đãi nấy”
Tôi vẫn nhớ rõ bữa trưa đầu tiên. Mâm cơm đơn giản mà lại ngon đến lạ: canh lưỡi long nấu cá thửng, gỏi cá trích ăn kèm lá cóc, chả trứng nhum, rau nghệ luộc… Mỗi món đều có hương vị riêng, vừa mộc mạc vừa độc đáo.
Canh lưỡi long là món đặc sản lạ lùng nhất tôi từng ăn. Loài cây họ xương rồng này mọc đầy ở ven đường làng, tưởng chỉ để làm hàng rào, ai ngờ lại là nguyên liệu tuyệt vời. Vị chua thanh từ lưỡi long quyện cùng vị ngọt của cá biển tươi, ăn một miếng đã muốn húp cạn cả tô.
Buổi tối, bà con trong làng mời chúng tôi chè nha đam, nước rong biển, bánh ít củ mì… Ngồi ăn, nghe mấy bác kể chuyện đi biển, chuyện mùa rong, câu chuyện nào cũng chân chất, đầy ắp tiếng cười.
Tắm biển, ngắm hoàng hôn và bình minh trên gành đá
Chiều đó, biển êm, nước xanh trong đến mức nhìn rõ từng viên sỏi dưới chân. Mọi người trong đoàn không ai kìm được, cứ nguyên bộ đồ đẹp mà lao xuống biển. Cảm giác mát lạnh ôm trọn cơ thể, xua tan cái nóng oi ả.
Nhưng khoảnh khắc tôi nhớ nhất là sáng hôm sau, khi cả nhóm dậy từ 4 giờ để lên gành đá đón bình minh. Mặt trời từ từ nhô lên ở đường chân trời, nhuộm cả mặt biển thành màu vàng rực. Tôi đứng lặng, cảm giác như đang chạm vào một bức tranh sống động.
Gành đá này, theo các nhà khoa học, đã 250 – 400 triệu năm tuổi. Những phiến đá nhiều màu, nhiều hình dạng, cùng các hang tự nhiên, mỗi hang lại gắn với một câu chuyện làng Gò Cỏ.
Trải nghiệm làm muối trên đá – “hoa muối” của ngàn xưa
Một buổi sáng, bà Sen dẫn chúng tôi ra Sũng Muối – một bãi đá nằm sát biển, có nhiều hõm tự nhiên. Tại đây, dân làng khôi phục lại cách làm muối cổ xưa: múc nước biển đổ vào các hõm đá, để nắng làm bốc hơi và kết tinh thành “hoa muối”.
Tôi tận mắt nhìn từng người nâng niu những mảng muối trắng tinh, đặt lên tấm phơi. Bà Sen nói, muối này được gọi là muối tiền sử, vừa sạch vừa ngon, giá bán cao hơn nhiều lần muối đồng. Nhưng hôm đó, họ chỉ cho chúng tôi nếm thử chứ không bán – vì đã có doanh nghiệp bao tiêu hết.
Những dấu tích cổ và giếng đá Chăm Pa
Trong làng có tới 12 giếng cổ, thành giếng xếp bằng đá tự nhiên, vừa khít. Một số giếng có từ thời Chăm Pa, khi người Việt đến đã kế thừa cách đào giếng này. Ngoài ra, con đường đá cổ nối từ xóm trên xuống bãi biển, nơi có bia ký Chăm Pa, vẫn được giữ nguyên.
Mỗi bước đi ở đây như dẫm lên từng lớp lịch sử. Tôi vừa ngắm cảnh, vừa tưởng tượng cuộc sống của những cư dân ngàn năm trước, giữa gió biển và nắng vàng.
Kết thúc chuyến đi – mang theo cả bình yên
Rời Gò Cỏ, tôi cứ lưu luyến mãi. Vài ngày sống ở đây đã giúp tôi cảm nhận được trọn vẹn sự bình dị, sự gắn bó của con người với biển và đá. Không có tiếng ồn, không khói bụi, chỉ có sóng vỗ, gió mặn, và những câu chuyện từ quá khứ vọng về.
Nếu bạn cần một nơi để tạm rời xa nhịp sống hối hả, để chạm vào sự yên bình và lịch sử ngàn năm, làng Gò Cỏ chính là điểm đến không thể bỏ lỡ.
Chỉ tình cờ nhìn thấy cái tên làng Gò Cỏ trên bản đồ du lịch tỉnh Quảng Ngãi, tôi đã bị thôi thúc một cách khó giải thích. Cái tên nghe vừa mộc mạc vừa gợi sự tò mò. Vậy là nhân dịp tuần nghỉ vừa rồi, cả nhà quyết định tìm đến, để rồi chuyến đi này trở thành một trải nghiệm đặc biệt, in sâu trong ký ức.
Hành trình tìm đến ngôi làng bên gành đá cổ
Xe chúng tôi phải dừng ngoài làng. Từ đó, kéo hành lý đi bộ khoảng 200 mét mới vào đến nơi. Con đường làng nhỏ, uốn lượn, giữa cái nắng chói chang của mùa hè miền Trung, mồ hôi nhanh chóng rịn trên trán. Gió từ biển thổi vào, mang theo chút mằn mặn, nhưng vẫn không át được cái nóng gay gắt.
Vừa qua mấy khúc quanh, những mái nhà tranh vách đất dần hiện ra. Nội thất đơn sơ: giường tre, tủ gỗ, bàn ghế mộc mạc. Không có điều hòa, chỉ vài chiếc quạt máy cũ, gió thổi vừa đủ xua đi sự oi ả. Thoạt đầu, tôi thoáng nghĩ: “Liệu mình có chịu được mấy ngày ở đây không?”. Nhưng rồi nụ cười hiền của bà Bùi Thị Sen – thành viên Hội Bài chòi làng Gò Cỏ – xua tan mọi băn khoăn.
Bà mời chúng tôi ly nước rong biển mát lạnh, hương biển thoang thoảng, vừa uống vừa nghe bà kể chuyện về làng.
Làng Gò Cỏ – nơi văn hóa Sa Huỳnh và Chăm Pa giao hòa
Bà Sen nói, làng Gò Cỏ thuộc tổ dân phố Long Thạnh 2, nằm trên đồi núi đá sát biển, thuộc phường Sa Huỳnh, tỉnh Quảng Ngãi. Làng rộng khoảng 105 ha, hơn 80 hộ dân sinh sống. Đây là một phần trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt văn hóa Sa Huỳnh – nền văn hóa có từ 2.000 - 3.000 năm trước.
Đặc biệt, làng vẫn lưu giữ nhiều dấu tích của người Chăm Pa cổ: nền tháp, đường đá cổ, mương thủy lợi, cầu đá… tất cả vẫn nguyên vẹn, như những trang sách lịch sử mở giữa đời thực.
Người dân ở đây chủ yếu làm nghề đánh bắt, trồng trọt trên những mảnh đất nhỏ len giữa đá. Một vài gia đình chuyển sang làm du lịch cộng đồng từ năm 2019, nhưng chỉ những hộ có ít nhất 3 đời sinh sống tại làng mới được tham gia, để đảm bảo “tinh thần” và câu chuyện làng được giữ đúng chất.
Nhịp sống bình yên – không khói bụi, không ồn ào
Ở Gò Cỏ, xe máy cũng ít, ô tô thì không vào được. Đường làng hẹp, dốc, quanh co. Mọi di chuyển đều đi bộ. Không khí trong lành, không tiếng còi xe, chỉ nghe tiếng gió biển và tiếng lá xào xạc. Nhà nào cũng có wifi, nhưng mọi người ít khi cắm mặt vào điện thoại.
Người dân hiền lành, chất phác, sẵn sàng trò chuyện, chia sẻ mọi thứ từ cách trồng rau đến cách làm mứt rong biển.
Bữa ăn đậm chất “có gì đãi nấy”
Tôi vẫn nhớ rõ bữa trưa đầu tiên. Mâm cơm đơn giản mà lại ngon đến lạ: canh lưỡi long nấu cá thửng, gỏi cá trích ăn kèm lá cóc, chả trứng nhum, rau nghệ luộc… Mỗi món đều có hương vị riêng, vừa mộc mạc vừa độc đáo.
Canh lưỡi long là món đặc sản lạ lùng nhất tôi từng ăn. Loài cây họ xương rồng này mọc đầy ở ven đường làng, tưởng chỉ để làm hàng rào, ai ngờ lại là nguyên liệu tuyệt vời. Vị chua thanh từ lưỡi long quyện cùng vị ngọt của cá biển tươi, ăn một miếng đã muốn húp cạn cả tô.
Buổi tối, bà con trong làng mời chúng tôi chè nha đam, nước rong biển, bánh ít củ mì… Ngồi ăn, nghe mấy bác kể chuyện đi biển, chuyện mùa rong, câu chuyện nào cũng chân chất, đầy ắp tiếng cười.
Tắm biển, ngắm hoàng hôn và bình minh trên gành đá
Chiều đó, biển êm, nước xanh trong đến mức nhìn rõ từng viên sỏi dưới chân. Mọi người trong đoàn không ai kìm được, cứ nguyên bộ đồ đẹp mà lao xuống biển. Cảm giác mát lạnh ôm trọn cơ thể, xua tan cái nóng oi ả.
Nhưng khoảnh khắc tôi nhớ nhất là sáng hôm sau, khi cả nhóm dậy từ 4 giờ để lên gành đá đón bình minh. Mặt trời từ từ nhô lên ở đường chân trời, nhuộm cả mặt biển thành màu vàng rực. Tôi đứng lặng, cảm giác như đang chạm vào một bức tranh sống động.
Gành đá này, theo các nhà khoa học, đã 250 – 400 triệu năm tuổi. Những phiến đá nhiều màu, nhiều hình dạng, cùng các hang tự nhiên, mỗi hang lại gắn với một câu chuyện làng Gò Cỏ.
Trải nghiệm làm muối trên đá – “hoa muối” của ngàn xưa
Một buổi sáng, bà Sen dẫn chúng tôi ra Sũng Muối – một bãi đá nằm sát biển, có nhiều hõm tự nhiên. Tại đây, dân làng khôi phục lại cách làm muối cổ xưa: múc nước biển đổ vào các hõm đá, để nắng làm bốc hơi và kết tinh thành “hoa muối”.
Tôi tận mắt nhìn từng người nâng niu những mảng muối trắng tinh, đặt lên tấm phơi. Bà Sen nói, muối này được gọi là muối tiền sử, vừa sạch vừa ngon, giá bán cao hơn nhiều lần muối đồng. Nhưng hôm đó, họ chỉ cho chúng tôi nếm thử chứ không bán – vì đã có doanh nghiệp bao tiêu hết.
Những dấu tích cổ và giếng đá Chăm Pa
Trong làng có tới 12 giếng cổ, thành giếng xếp bằng đá tự nhiên, vừa khít. Một số giếng có từ thời Chăm Pa, khi người Việt đến đã kế thừa cách đào giếng này. Ngoài ra, con đường đá cổ nối từ xóm trên xuống bãi biển, nơi có bia ký Chăm Pa, vẫn được giữ nguyên.
Mỗi bước đi ở đây như dẫm lên từng lớp lịch sử. Tôi vừa ngắm cảnh, vừa tưởng tượng cuộc sống của những cư dân ngàn năm trước, giữa gió biển và nắng vàng.
Kết thúc chuyến đi – mang theo cả bình yên
Rời Gò Cỏ, tôi cứ lưu luyến mãi. Vài ngày sống ở đây đã giúp tôi cảm nhận được trọn vẹn sự bình dị, sự gắn bó của con người với biển và đá. Không có tiếng ồn, không khói bụi, chỉ có sóng vỗ, gió mặn, và những câu chuyện từ quá khứ vọng về.
Nếu bạn cần một nơi để tạm rời xa nhịp sống hối hả, để chạm vào sự yên bình và lịch sử ngàn năm, làng Gò Cỏ chính là điểm đến không thể bỏ lỡ.