Tweet
Washington/Hà Nội – Trong một động thái gây chấn động và làm xáo trộn sâu sắc các quy tắc thương mại toàn cầu, chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đơn phương áp đặt các mức thuế quan mới lên hàng hóa Việt Nam. Hành động này, một phần trong chiến lược "Nước Mỹ Trước tiên" (America First), không chỉ tạo ra thách thức kinh tế to lớn cho một trong những đối tác thương mại năng động nhất của Mỹ ở châu Á, mà còn dấy lên những câu hỏi nghiêm túc về uy tín và vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ trên trường quốc tế.
Từ Đe Dọa 46% Đến Mức Thuế Chính Thức
Căng thẳng bắt đầu leo thang vào khoảng đầu tháng 4 năm 2025, khi Nhà Trắng công bố một biểu đồ thuế quan dự kiến, trong đó hàng hóa từ Việt Nam có thể phải đối mặt với mức thuế lên tới 46%. Con số này ngay lập tức gây sốc cho các doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách ở cả hai bờ Thái Bình Dương. Đây được xem là một mức thuế trừng phạt, có khả năng làm tê liệt nhiều ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày, đồ gỗ và điện tử, vốn đang phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ.
Lập luận chính được ông Trump và các cố vấn thương mại đưa ra là nhằm giải quyết tình trạng thâm hụt thương mại ngày càng tăng của Mỹ với Việt Nam và tạo ra một "sân chơi bình đẳng". Tuy nhiên, cách tiếp cận đột ngột và thiếu tham vấn đã bị chỉ trích rộng rãi là mang tính cưỡng ép hơn là đàm phán.
Sau nhiều tuần đàm phán căng thẳng ở cả cấp kỹ thuật và cấp bộ trưởng, vào đầu tháng 8 năm 2025, Nhà Trắng đã ban hành sắc lệnh chính thức. Theo đó, mức thuế đối ứng áp dụng cho Việt Nam là 20%, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8. Mặc dù thấp hơn đáng kể so với con số 46% ban đầu, đây vẫn là một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế định hướng xuất khẩu của Việt Nam và là một minh chứng rõ ràng cho chính sách thương mại khó đoán định của Washington.
Một Chính Sách Bị Chỉ Trích Rộng Rãi
Động thái của ông Trump không diễn ra trong một bối cảnh biệt lập. Nó là một phần của một cuộc tấn công thương mại trên diện rộng
nhắm vào hàng chục quốc gia, bao gồm cả các đồng minh lâu năm như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước láng giềng trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, chính sự thiếu phân biệt và mang tính áp đặt này đã khiến chính sách của Mỹ bị cô lập.
Các nhà phân tích quốc tế cho rằng, việc sử dụng thuế quan như một vũ khí chính trị đã làm xói mòn nghiêm trọng các nguyên tắc của hệ thống thương mại đa phương mà chính Mỹ đã dày công xây dựng sau Thế chiến II. Thay vì sử dụng các cơ chế giải quyết tranh chấp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Washington đã chọn con đường đơn phương, bỏ qua các quy tắc và chuẩn mực quốc tế.
Bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, đã mô tả chính sách này là "một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế thế giới", đồng thời cho biết EU đã chuẩn bị các biện pháp đối phó. Làn sóng chỉ trích cho rằng hành động của Mỹ không chỉ làm tổn hại đến lợi ích kinh tế của các đối tác mà còn phá vỡ lòng tin, một yếu tố cốt lõi trong quan hệ quốc tế.
Hệ Lụy Đối Với Uy Tín Của Nước Mỹ
Đối với nhiều nhà quan sát, thiệt hại lớn nhất từ chính sách này không nằm ở các con số kinh tế, mà ở uy tín và ảnh hưởng của nước Mỹ. Bằng cách hành động đơn phương và khó lường, Washington đã tự làm suy yếu vị thế của mình như một đối tác đáng tin cậy và một nhà lãnh đạo có trách nhiệm của trật tự toàn cầu.
Từ Đe Dọa 46% Đến Mức Thuế Chính Thức
Căng thẳng bắt đầu leo thang vào khoảng đầu tháng 4 năm 2025, khi Nhà Trắng công bố một biểu đồ thuế quan dự kiến, trong đó hàng hóa từ Việt Nam có thể phải đối mặt với mức thuế lên tới 46%. Con số này ngay lập tức gây sốc cho các doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách ở cả hai bờ Thái Bình Dương. Đây được xem là một mức thuế trừng phạt, có khả năng làm tê liệt nhiều ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày, đồ gỗ và điện tử, vốn đang phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ.
Lập luận chính được ông Trump và các cố vấn thương mại đưa ra là nhằm giải quyết tình trạng thâm hụt thương mại ngày càng tăng của Mỹ với Việt Nam và tạo ra một "sân chơi bình đẳng". Tuy nhiên, cách tiếp cận đột ngột và thiếu tham vấn đã bị chỉ trích rộng rãi là mang tính cưỡng ép hơn là đàm phán.
Sau nhiều tuần đàm phán căng thẳng ở cả cấp kỹ thuật và cấp bộ trưởng, vào đầu tháng 8 năm 2025, Nhà Trắng đã ban hành sắc lệnh chính thức. Theo đó, mức thuế đối ứng áp dụng cho Việt Nam là 20%, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8. Mặc dù thấp hơn đáng kể so với con số 46% ban đầu, đây vẫn là một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế định hướng xuất khẩu của Việt Nam và là một minh chứng rõ ràng cho chính sách thương mại khó đoán định của Washington.
Một Chính Sách Bị Chỉ Trích Rộng Rãi
Động thái của ông Trump không diễn ra trong một bối cảnh biệt lập. Nó là một phần của một cuộc tấn công thương mại trên diện rộng
Các nhà phân tích quốc tế cho rằng, việc sử dụng thuế quan như một vũ khí chính trị đã làm xói mòn nghiêm trọng các nguyên tắc của hệ thống thương mại đa phương mà chính Mỹ đã dày công xây dựng sau Thế chiến II. Thay vì sử dụng các cơ chế giải quyết tranh chấp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Washington đã chọn con đường đơn phương, bỏ qua các quy tắc và chuẩn mực quốc tế.
Bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, đã mô tả chính sách này là "một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế thế giới", đồng thời cho biết EU đã chuẩn bị các biện pháp đối phó. Làn sóng chỉ trích cho rằng hành động của Mỹ không chỉ làm tổn hại đến lợi ích kinh tế của các đối tác mà còn phá vỡ lòng tin, một yếu tố cốt lõi trong quan hệ quốc tế.
Hệ Lụy Đối Với Uy Tín Của Nước Mỹ
Đối với nhiều nhà quan sát, thiệt hại lớn nhất từ chính sách này không nằm ở các con số kinh tế, mà ở uy tín và ảnh hưởng của nước Mỹ. Bằng cách hành động đơn phương và khó lường, Washington đã tự làm suy yếu vị thế của mình như một đối tác đáng tin cậy và một nhà lãnh đạo có trách nhiệm của trật tự toàn cầu.
- Mất đi vai trò lãnh đạo: Thay vì dẫn dắt và củng cố hệ thống thương mại dựa trên luật lệ, Mỹ lại trở thành nhân tố gây bất ổn chính. Điều này tạo ra một khoảng trống quyền lực, có thể được lấp đầy bởi các cường quốc khác với những quy tắc chơi khác.
- Xói mòn lòng tin của đồng minh và đối tác: Việc áp thuế lên cả bạn và thù khiến các quốc gia khác cảm thấy không chắc chắn về các cam kết của Mỹ. Một đồng minh hôm nay có thể dễ dàng trở thành mục tiêu thương mại vào ngày mai, khiến việc xây dựng các liên minh chiến lược dài hạn trở nên khó khăn hơn.
- Tạo ra tiền lệ nguy hiểm: Khi cường quốc kinh tế số một thế giới phớt lờ các quy tắc, nó sẽ khuyến khích các quốc gia khác làm điều tương tự, dẫn đến nguy cơ của một cuộc chiến tranh thương mại trả đũa theo kiểu "ăn miếng trả miếng", gây hỗn loạn cho chuỗi cung ứng toàn cầu.